Kuanjai Magazine
ໃນສະຖານະການແຜ່ຂະບາດການພະຍາດໂຄວິດ-19 ໃນປັດຈຸບັນໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບຫຼາຍຢ່າງໆຕໍ່ໂລກເຮົາ ໂດຍສະເພາພະແມ່ນ ການດຳລົງຊີວິດຂອງຄົນຢູ່ໃນສັງຄົມຫຍຸ້ງຍາກເພາະຫຼາຍປະເທດກໍໄດ້ມີມາດຕະການຫຼາຍຢ່າງໂດຍສະເພາະແມ່ນການ Lockdown ລວມໄປເຖິງບັນຫາເສດຖະກິດຫຼາຍປະເທດທົ່ວທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບ ແຕ່ມື້ນີ້ຂວັນໃຈຈະນໍາເອົາບົດຄວາມຂອງຜູ້ໃຊ້ເຟສບຸກທ່ານໜື່ງມາໃຫ້ທຸກຄົນໄດ້ອ່ານວ່າລະຫວ່າງ ເສດຖະກິດ ແລະ ຊີວິດຄົນ ໃນລະຫວ່າງໂຄວິດນີ້ເປັນແນວໃດ… ເຮົາໄປອ່ານນໍາກັນເລີຍ
ຊ່ວງວິກິດໂຄວິດ-19 ນີ້ ພວກເຮົາສາມາດຮຽນຮູ້ບົດຮຽນ ແລະ ປະສົບການຫຼາຍຢ່າງທັງພາຍໃນປະເທດ ແລະ ຕ່າງປະເທດ. ໜຶ່ງໃນບົດຮຽນນັ້ນ ແມ່ນບົດຮຽນການຊັ່ງຊາລະຫວ່າງ ຈະເອົາເສດຖະກິດ ຫຼື ຈະເອົາຊີວິດຄົນ…
ຂ້າພະເຈົ້າສົນໃຈເລື່ອງເສດຖະກິດເປັນພິເສດ ແລະໄດ້ອ່ານຫຼາຍບົດຄວາມ ແລະ ຟັງມາຈາກຫຼາຍອາຈານຂໍສະຫຼຸບໃຫ້ບັນດາເພື່ອນມິດທີ່ຮັກແພງດັ່ງນີ້:
ສປ.ຈີນ ເປັນປະເທດທີ່ປະສົບວິກິດການລະບາດຂອງໂຄວິດ-19 ກ່ອນໝູ່ ແລະ ໄດ້ມີການໃຊ້ມາດຕະການຫຼາຍຢ່າງເພື່ອຈຳກັດ ແລະ ສະກັດກັ້ນພະຍາດນີ້ ໃຫ້ໄວເທົ່າທີ່ຈະໄວໄດ້; ໃນນີ້ລວມມີການຫ້າມຄົນອອກເຮືອນ, ຮ້ານດຳເນີນທຸລະກໍາການເຄື່ອນໄຫວຕ່າງໆ ໃນເຂດທີ່ມີການລະບາດໜັກ (ຄືພວກເຮົາຮູ້ແລ້ວ) ແນ່ນອນດ້ານໜຶ່ງກະທົບເຖິງເສດຖະກິດ ຢ່າງມະຫາສານ ມາຮອດດຽວນີ້ ຍັງປະເມີນຄ່າບໍ່ໄດ້; ຕະຫຼາດ ສປ ຈີນເປັນຕະຫຼາດໃຫຍ່ ແລະ ເປັນສູນກາງຕ່ອງໂສ້ການຜະລິດຂອງໂລກເລີຍກໍວ່າໄດ້, ເມື່ອຕ່ອງໂສ້ການຜະລິດ (supply chain) ຢູ່ຈີນຢຸດສະຫງັກ, ຜົນກໍຄືນການຜະລິດທົ່ວໂລກສະດຸດຄືກັນ; ທີ່ຈີນເລືອກໃຊ້ວິທີນີ້ ບໍ່ແມ່ນວ່າສປຈີນ ມີເງິນໃຊ້ຈ່າຍອຸດຕັັນບັນຫາເສດຖະກິດ ແຕ່ຫາກແມ່ນການເລືອກເອົາວິທີ “ກູ້ຊີວິດຄົນ” ຊຶ່ງສຳຄັນກວ່າ “ເງິນ” ຫຼື ເສດຖະກິດ. ບໍ່ແມ່ນວ່າ ສປຈີນ ບໍ່ມີຄົນທຸກຍາກ; ຄົນທຸກຍາກຢູ່ ສປຈີນ ມີຫຼາຍລ້ານຄົນ ທີ່ອົບພະຍົກຈາກຊົນນະບົດມາຫາວຽກຫາງານຢູ່ເມືອງໃຫຍ່ຕ່າງໆຂອງສປ ຈີນ ສະນັ້ນ ການເລືອກເອົາວິທີ ເອົາຊີວິດຄົນ ມາກ່ອນ ຈຶ່ງເປັນນະໂຍບາຍເສຍສະລະຍິ່ງໃຫຍ່ ທີ່ສຸດ ແລະ ເປັນການປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດທີ່ສຸດ.
ໃນຊ່ວງເວລານີ້ ຂ້າພະເຈົ້າກຳລັງຕິດຕາມ ແລະ ຮຽນຮູ້ບົດຮຽນການໃນຮັບມືຂອງສະຫະລັດອາເມລິກາ, ຄືບັນດາທ່ານຮູ້ກັນວ່າ ສະຫະລັດອາເມລິກາ ກຳລັງຈະເປີດການ lockdown ໃນຕົ້ນເດືອນພຶດສະພານີ້ ແຕ່ກໍຍັງ ມີການຖົກຖຽງກັນວ່າ ຄວນຈະສືບຕໍ່ ຫຼື ປ່ອຍໃຫ້ແຕ່ລະລັດຈັດການເອງ ເພາະວ່າ ດຽວນີ້ “ເສດຖະກິດອາເມລິກາ ກຳລັງຈະຕາຍ”, ຄົນບໍ່ໄດ້ອອກບ້ານ ບໍ່ໄດ້ເຮັດວຽກ ບໍ່ມີເງິນ, ເງິນສະຫວັດດິການບໍພໍ່ກິນ ເພາະຕ້ອງຈ່າຍ ຄ່າເຊົ່າເຮືອນ, ປະກັນໄພ, ປະກັນສຸຂະພາບ, ລົົດ ແລະ ອື່ນໆ (ສະຫະລັດອາເມລິກາເປັນປະເທດສະຫະພັນທະລັດ,ມີ 52ລັດ ຫຼື 52 ປະເທດ ລວມກັນເປັນປະເທດໃຫຍ່ປະເທດໜຶ່ງ, ບັນດາລັດຕ່າງໆນັ້ນກໍມີຄະນະບໍລິຫານ ແລະ ຫົວໜ້າບໍລິຫານ-ເຈົ້າຄອງລັດຂອງຕົນເອງ ອຳນາດທັງໝົດຕາມລັດຖະທຳມະນູນ ແລະ ກົດໝາຍພາຍໃນຂອງລັດ); ບາງລັດຍັງຖຽງ ແລະ ບໍ່ປະຕິບັດຕາມມາດຕະການ ທີ່ ທ່ານ Trump ວາງອອກ ວ່າຜິດຕໍ່ລັດຖະທຳມະນູນສະຫະລັດ; ອາເມລິກາ ເປັນປະເທດທຶນນິຍົມ, ສະນັ້ນ ຕ້ອງມີການເຄື່ອນໄຫວທາງເສດຖະກິດ ຈຶ່ງຈະຢູ່ລອດໄດ້; ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ ອາເມລິກາ ກໍເປັນປະເທດທີ່ມີລະບົບການເງິນ ເກີນງົບດຸນງົບປະມານ ເພາະແຕ່ລະປີ ປະເທດຕ້ອງໄດ້ສ້າງງົບປະມານເກີນລາຍຮັບຫຼາຍໆພັນລ້ານໂດລາສະຫະລັດ (ມື້ໜ້າມາສົນທະນາກັນຕື່ມ); ແຕ່ເພື່ອນໆຮູ້ບໍ່ວ່າ ໃນຈຳນວນຫຼາຍຮ້ອຍລ້ານຄົນອາເມລິການັ້ນ ມີຄົນຫາເຊົ້າກິນຄໍ່າ ເກີນກວ່າ 50 ສ່ວນຮ້ອຍ; ແລະ ມີຄົນລວຍລະດັບໂລກຢູ່ 10 ສ່ວນຮ້ອຍ; ເຫຼືອນັ້ນແມ່ນຄົນຊົນຊັ້ນກາງ; ແຕ່ຜູ້ເສຍພາສີໃຫ້ລັດ ແມ່ນຄົນຫາເຊົ້າກິນຄໍ່າ ແລະ ຄົນຊົນຊັ້ນກາງ ທີ່ຕ້ອງໄດ້ຈ່າຍໃຫ້ລັດສູງກວ່າ ເມື່ອທຽບໃສ່ 10 ຂອງຄົນລວຍ; ແຕ່ເຖິງຈະຜະລິດ ຫຼື ມີການເຄື່ອນໄຫວທຸລະກຳແນວໃດກໍຕາມ ຜົນປະໂຫຍດທັງໝົດ ເພື່ອນໆ ຄິດວ່າ ຈະຕົກຢູ່ນຳໃຜ ? ຢູ່ນຳ 10% ຫຼື ຄົນຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍ- ແມ່ນຢູ່ວ່າເຂົາເຈົ້າເຫຼົ່ານັ້ນໄດ້ເງິນເດືອນເພື່ອດຳເນີນຊີວິດຕໍ່ໄປໄດ້ ໂດຍບໍ່ຕ້ອງເພິ່ງສະຫວັດດິການເທື່ອ… ແລະ ສຳຄັນທີ່ສຸດ ທີ່ຫຼາຍລັດ ອອກມາຮຽກຮ້ອງໃຫ້ເປີດປະເທດຄືເກົ່າ, ໃຫ້ມີການເຄື່ອນໄຫວທຸລະກິດ-ການຄ້າການບໍລິການຄືເກົ່າ ແມ່ນເພື່ອໃຜ? ໜ້າຄິດນໍ, ຄົນຫາເຊົ້າກິນຄໍ່າ ຍັງຕ້ອງຢູ່ທາມກາງຄວາມສ່ຽງ ຈາກການຕິດເຊື້ອ ຊຶ່ງມາຮອດມື້ນີ້ ນັບມື້ນັບຖີບຕົວຂຶ້ນສູງສຸດ ເປັນແສນກວ່າຄົນແລ້ວ ແລະຍັງເວົ້າກັນວ່າຍັງບໍ່ທັນຮອດຈຸດສູງສຸດເທື່ອ….
ປະເທດຕີລະກີ ກໍນຳໃຊ້ມາດຕະການ curfew ຄືກັນ ແຕ່ເລືອກໃຊ້ສະເພາະວັນຕອນຄໍ່າຂອງວັນສຸກ ຮອດວັນອາທິດ ແລະ ວັນຈັນກໍດຳເນີນປົກກະຕິ; ຕົວເລກຂອງຜູ້ຕິດເຊື້ອກໍນັບມື້ນັບແຜ່ໄວຄືກັນ ວິທີການນີ້ ຫຼາຍຄົນກໍເຫັນວ່າ ຍັງບໍ່ມັນແມ່ນວິທີທີ່ສອດຄ່ອງເທື່ອ.
ທີ່ຍົກມານັ້ນເປັນພຽງບາງປະເທດ ໃຫ້ເຫັນພາບນຳກັນ; ຈຸດໃດຂ້າພະເຈົ້າເວົ້າຜິດພາດກໍຂໍອະໄພ ອາດຍ້ອນເກັບກຳຂໍ້ມູນບໍ່ດີແດ່ ແຕ່ທີ່ຍົກມານັ້ນ ຢາກເວົ້າວ່າ ນະໂຍບາຍໃນການຮັບມືໂຄວິດ ຄວນຈະເອົາຈຸດໃດເປັນທີ່ຕັ້ງຈຶ່ງເໝາະສົມລະຫວ່າງ ເສດຖະກິດ ແລະ ຊີວິດຄົນ?….
ພວກເຮົາຢາມນີ້ກໍລຳບາກນຳກັນແດ່ ມັນເປັນຊ່ວງເວລາທົດສອບສຳລັບພວກເຮົາ; ຂ້າພະເຈົ້າ ກໍເຂົ້າໃຈ ແລະ ເຫັນໃຈ ຜູ້ຫາເຊົ້າກິນຄໍ່າຢູ່ບ້ານເຮົາ ດັ່ງສຸພາສິດລາວວ່າ “ທຸກບໍ່ມີເສື້ອຜ້າ ມີຝາເຮືອນພໍລີ້ຢູ່. ທຸກບໍ່ມີເຂົ້າຢູ່ທ້ອງຊິນອນລີ້ຢູ່ບໍ່ເປັນ” ແຕ່ພວກເຮົາຫາກອົດທົນນຳກັນຕື່ມອີກໄປອີກຈັກໜ່ອຍ ດີກວ່າຈະເອົາໂຕເອງເຂົ້າໄປສ່ຽງໃນການຕິດເຊື້ອ; ຜູ້ປະກອບການ ຫຼື ນາຍຈ້າງກໍຄວນເຫັນໃຈລູກຈ້າງ (ຄືຂ້າພະເຈົ້າຂຽນມາແລ້ວໃນບົດຜ່ານມາ ກ່ຽວກັບວິທີການຜ່ານຜ່ານຳກັນ) ຄິດເສັຍວ່າ “ປ່າເພິ່ງເສືອ ເຮືອເພິ່ງພາຍ ນາຍເພິ່ງບ່າວ ເຈົ້າເພິ່ງຂ້ອຍ.”, ຫຼາຍມື້ແລ້ວເດນໍ ທີ່ບໍ່ມີຜູ້ຕິດເຊື້ອເພີ່ມຂຶ້ນແລ້ວ, ລັດຖະບານກໍອາດຜ່ອນຄາຍມາດຕະການລົງ ແລະ ພວກເຮົາກໍຈະມີໄຊຊະນະກັນທຸກຄົນ ເມື່ອຄົນລາວພວກເຮົາປອດໄພຈາກໂຄວິດ-19; ນໍສືບຕໍ່ ແລະ ອົດທົນຕື່ມອີກ. ສຸດທ້າຍ “ເກົ້າອົດເກົ້າເຍື້ອນ ຫາກຊິໄດ້ທ່ອນຄໍາ”ດອກໜາ.
ຂຽນຍາວອີກແລ້ວ, ຂອບໃຈທີ່ອ່ານ ແລະ ມີຄຳເຫັນນຳກັນ
ຂອບໃຈຂໍ້ມູນຈາກ: Nalonglith Norasing
